A thiang tthitumhnak ah "Chiahrin le Santlailo Val"

A thiang tthitumhnak ah "Chiahrin le Santlailo Val"

Kum 1974 a si i,  Kawlram ah mi minthang le Democracy tlang aupi tu  U Thant ruakvuinak kong  duhlonak ah Kawlram Sianghngakchia hna nih a ruak an zonh i Rangoon khawpi ah an chawh pi ni a si, . a sinain Kawl ralkap cozah nih cun an duh nak cu tuahpiak ai tim nemmam lo, Kawl ralkap cozah Ne Win hruaimi nih cun a si khoh chung in a ramchung cathiam pawl cu thah ai zuam a ruang cu mi an hung fim deuh deuh lai i a uknak in an hlonh te lai timi a tih caah a si. Rangoon University Students Union Office cu Bomb in a puah hnawh hna i Office vialte a cim dih. cun mi tampi lam zawhnak ah ai tel mi hna cu meithal in a kah ter hna i sianghakchia tampi an rak thi.

Rangoon University Students Union cu an hrawh i, Student Union buu hrim hrim dirh an siang ti lo i, cu lio ah Chinlung chuak vialte ai awh in a dir mi Chin Students Union zong an hrawh i Chin Literature and Culture Committee,tiah a min an thlen. CLLC ah cun Asho, Kuki, Mizo, Lai , Zomi tiin Chinlung chuak vialte an rak i tel dih hna. cu lio ah an hruaitu hna cu Salai Lian Hmung sakong (Zo- Lai), Salai Thomas Thangnou (Zomi Paite), Salai Ram Ling Hmung (Falam Lai) Salai Tin Maung Oo( Asho) hna an rak si i, an General Secretary ah Salai Tin Maung Oo an rak thim i a rak hruai hna. 

Sianghnagchia tampi thihnak ruangah le Rangoon University Office an bomb duhlonak lamzawh nak cu Sianghngakchia nih an kalpi than i Kawlram pumpi ah lamzawhnak tuah an rak tim hna, Culio ah cun Thantlang khua mi Mamyo University ah a kai lio mi Chiah Hmung hi a rak um ve, Kawlram Lai Sianghngakchia buu ah a min a langsar ngai mi pakhat zong a si ve i, Mamyo University ah CLCC  Secretary zong a si. Kawl ram pumpi lam zawh ding cun timhtuahnak an ngei, cun Chin ramchung zongah a tam khoh chungin lamzawhnak tuah ve si seh tiah an hna a tla, ti cun Chiah Hmung cu Thantlang khua ah lamzawhnak tuahpi dingin le an i tumtahmi chimphuannak ngei dingin CLCC Central nih an fial.

Chiah Hmung Thantlang khua a phan lai timi thawngpang cu Thlualam khuami a hngakchiat te in a komh mi a hawipa nih a rak theih, ticun ca a kuat i, "Thantlang khua ah lamzawhnak hruai dingin na hong tlun ding a si ah cun tuan deuh vak ah hong tlung kho  law tiah ka duh, a ruang cu lam nan zawh hlan ni ah khin nupi thit kai tim i, ka dirpi law kan duh ngai" tiin. Chiah Hmung nih cu cakuat a hmuh ah cun tuan deuh ah tlung dingin ai timhtuah ve. Chiah Hmung hawipa Kil Luai hi Chiah Hmung he an hngakchiat tein ai kawm mi an si lawng silo in Falam High School ah sianginn a rak kai ti bal mi zong an si.

Thlualam khua le Thantlang cu ai naih ngai mi an si i, ke in a lang zongin an i tlawngkai kho mi khua naihniam te an si i, Thlualam cu Vuichip tlangpar hramah a um mi khua fate a si. 

Cu lio kum hrawngah cun sianghngakchia tampi cu Kawl ralkap tih ah an mah le an khua cio ah a tlung mi zong an um hna i cuhna hruikhawm ding le Thantlangah Lamzawhnak tuahpi dingin Chiah Hmung an fial nak zong hi a si, Chiah Hmung cu biachim thiam mi raltha a si caah Chin Sicanghngakchia buu zong nih an upat ngaimi pakhat a si ve.

Chiah Hmung Thantlang a phanh hi muihlan deuh te a si i, a hawipa Kung Hnin he an tlungti thantlang a phak ah an inn ah zanriah a eikhim in Thantlang High School sianghngakchia hna he metting an tuah ta i Lamhrawn dan ding le an i timhtuahnak hna zohpinak a ngei, a thaizing thitumh ni a si colh caah a zaan lila ah Thlualam ah cun a lan colh, cu zaan ah cun Monu hawi ah Leng Zi a dir ve lai ti a hngalh ah a lau. thaizing thitumhnak timtuah in a ho paoh an buai dih Thlualam khua cu an khaw tlangval chawrchem bik Kil Luai nupi thit puai ah cun an buai lulh hna , Social a tuah na, Monu kawr hruk ding a thi pah hna tiin Mei inn tangah ah, biasong a tlorh na tiin. Leng Zi le Chiah Hmung cu Thantlang khua mi khawpi nungak tlangval University kai lio ve ve an si tikah le an mui nih a that fawn caah  Thlualam Nungak tlangval cu an cungah an mit ai fu.

Leng Zi le Chiah Hmung kong hi "Chiahrin le Santlailo Val" timi tuanbia ah khan an konglam cu tampi kan theih cang hna nain, an i helh nak tuanbia hi tam tuk kan thei lem lo nain hi an tuanbia pakhat zong hi ngaihnuam ngai a si i, tu kum tam a liam hnu zongah ah hin Lai Love Story tuanbia ah chan khat hnu chankhat in chim a tong bik le mi nih an rel duh bik mi tuanbia ah a cang.

Cu zan, Vuichip Tlang cung Zaan thlapavar tangah Thlualam khuate an mah le an rian cio ah an buai lulh lio ah cun Leng Zi le Chiah Hmung an mit ai ton fate, ningzah nak, ngeih duhnak le i phuhrunnak in an thin a tur an thisen kal ning nidang he ai khat lo, nain an thuh i zei rello bantuk in an um, an langhter lo. Leng Zi nih Chiah Hmung cu kapu Hmung Luai te inn ah thaizing kai hruk ding angki ka chiah i na ka lakpi kho hnga maw? tiah a hei sawm, Chiah Hmung cu a lungchung te in ai lawm, ticun Hmung Luai te inn lei panh cun karkhat hnu karkhat kar an hlang.

Khuate mei a luh lo nak ah cun Thlapa hi Thlualam khua ah a ceu bik hlah maw ti ding khin fiang tukin zeizong te khi an lang dih, Leng Zi ningzak hmai sen te zong khi  hmuh khoh a si, duhsah in lam an hrawng ti i, Hmung Luai te inn ah cun Leng Zi angki cu an va lak, an biaruah cu a tawi in a bul nain ruat khiarmar le thinlung tawne in a chuak mi dih an si ti khi a fiang ko. Leng Zi le Chiah Hmung hi voikhat cu Kalay in Thantlang tiang an rak tlung ti bal cang cu caan lio tang cun an lungtli in pakhat le pakhat mitsirthli an rak i veng cang.

Monu inn Ci Thluai te inn an phak than ah khin Inleng cu an rak tam ngai rih Ihnak khaan ah an lut i, Leng Zi nih cun thlalang hmai ah a angki cu a hei i hruk i Chiah Hmung hmai ah cun " kai rem deuh rua lo, a hmailei hi a kir deuh rua tih" a hei ti, Chiah Hmung mitah cun Leng Zi pawngah hin ekcar hmanh hi Sui Lungvar bantuk cu sikaw, ai rem dih ko. " Nai rem tuk ko khah" ti lawng a chim khoh. ti cun mileng an lawi dih tiang tappi hramah Leng Zi le Chiah Hmung cu an tthu, Ci Thluai le a hawi le dang hna nih an konglam an rak theih ve cang caah caan an pek hna i an mitku na lo in an ihtak hna.

Zaan cu a king i, Ui fim hna hmanh an baoh tilo, lenglei ah thlapa cu  vang hringhran kaw, Thlualam nungak muidawh Ci Thluai  thlangkhun dim lai a ruat kho lo mi tlangval cheukhat cu Tlangpar ah zunnhla sa in an au len ko rih kuku lele he, an hlasak cu lung a leng i Nutling Patling tam pi caah cun zuunthing ngaihnak le an nungak tlangval lio hliphlau tu hla hna an si.

An hlasak mi 

Thihtian bang kan si tung lo, Nung na danghram kan si ai, 

Zeikhi maw ka hei tahchun hnga ka dawt.

Cung khuanu samhrisih kan si lo ruangah hin maw.

Nang le kei lungfak in kan tian ko lai.

Kei zong kai lungsak ve cang lai ka dawt

Mui hmul chel dawtnak cu a tling loh e kan rak ti

Nang zong nih lungtling ten kan dawt ko e na rak ti

Velhle thiam minunnem damten mangtha.

Chiah Hmung Mamyo a um lio ah a thawngpang theih mi nih a lung a nuamh terv lo, Leng Zi cu Halkha Mirum fapa Bawi Luai he Rangoon ah an i zul pah lengmang tawn an i duh rua timi a si, cheukhat lebang nih cun a i duh ko, Bawi Luai cu mi rumfa a si ruangah Leng Zi nih a duh an ti.

an hlasak mi a cang hnih nak,

Ka dawt aw kei zong nih na duhnak cu tlinter kai zuam

Sihmanhseh santlailo ka si caah

Dawtnak bia ka khat hmanh lungtakin kan let ngam lo

Ka dawt aw na lung kan zum lo nati

Chiah Hmung hi mi rethei fa a si caah lang pau tukin Leng Zi hi a helh ngam lo, Leng Zi nih mithmai tha a hmuh ve tawn ko zongah midang mithmai a zoh ngam lo, ai phuhrung. Voikhat cu Thantlang khua University kai lio sianghngakchia hna Ngahring dawi an tlun i Social an tuah zaan ah a duhnak hi thir lengmang in a rak chimh ve bal cang ko nain Leng Zi nih hin biatak ah a rak ruah piak lo, Leng Zi nih hin biatak ah a ruak piak lo si lo in a bia cu nolh than sehlaw ti a duh nain, Chiah Hmung nu hmai ah mi ningzah pang a hlei in Leng Zi muidawh le mirum fanu hmai ah a bia a nolh ngam lo.

Thlualam tlangval hna hlasak mi cu a bia tha tein ruah khiarmar ah cun ngaihchia khi a si, an hlasak mi a chang thumnak.

Nuam le lawm in kan rak lenti lio ah khan mu ka dawt

Tihal rawltam hmanh kan rak hngal bal lo

Caan tlawmpal mui hmuh lo kar hmanh ah kan ngai nati

Ka dawt aw tiin na ka hlam tawn kha

Chiah Hmung le Leng Zi hi Kalay in Thantlang khua tiang an rak tlunti hnu le Ngahring an dawiti hnu khan cun a caan caan ah ca an i kua ve tawn an lungum bia le an thil tawn mi hna capar in an i ruah ve tawn, nain Dawtnak bia muru tak tak cu an cakuat ah an tial chih ngam tawn lo, an lungchung ah cun a liam in a liam ko nain an capar nih cun a kenchih bal lo, chikhat cu an tial chih tawn nain an tawm i hnawmbawm ah an hlonh than theu. 

Thlualam Tlangval pawl cu an hlasak a dong kho lo, pakhat hnu pakhat an peh than lengmang Lai zuunhla vialte sak dih an timh mi bantuk. 

Chiah Hmung nih ai ruat kho ti lo i, " Leng Zi, na thin hang sual hlah law, na kut ka tlai kho lai maw?" a ti, aw thir lengmang in. Leng Zi nih cun, "Nangmah nih na tlaih lo ah, Thlualam tlangval hlasa pawl maw ka hei fial ne hna lai," a hei ti a lungchung te cun " ka kut lawng hi tlai lo in a lang lo in ka thinlung zong na tlaih chih cang tung Pa hmung" a hei ti, ti cun Leng Zi kut no siarmar te cu duhsah in a kutpar in a cul i, Motor nut no 5 ai rem thlap mi bantuk khin Chiah Hmung cavorh lei kut le Leng Zi cakeh lei kut cu rem thliamai te in an i hrenh colh. cun Chiah Hmung nih a cakeh lei kutin Lengzi cu a kuh i, a liangah a khabe a chuan i, Leng Zi sam rimhmui cu hnangam te in a hnimh.

A hohmanh nih hna an hnawh hna lo, lungleng ngai in khawhran le hmun hran ah an umnak zong a sau, ngaihzawng tiin chim ding cu an si lo nain pakhat le pakhat an lung ai hmu, an i chim veve lo i a si ko, midang zong nih cuh pi zohin an zoh hna lo, nikhat khat ah cun ai kawp thiam thiam te dingah an ruah piak hna. Chiah Hmung hi mi sifak fa le lothlo fa a si nain mi fel le pa tuah thiam a si caah an upat i an retheih rupin an ngamh lo. Leng Zi cu Mirum fanu a si caah le muidawh pumrua tha mi fel ngai a si fawn caah Tlangval sawsawh nih an ngamh fawn lo i nungak zong nih Leng Zi sinah cun an mei an thuh.

Chiah Hmung nih Leng Zi kut cu fek deuh in a tlaih i, a hnakhaw pawng te ah khin " Leng Zi , a si lo tuk hna in ka ruahpiak sual hlah law, Halkha mirum fapa Bawi Luai he an i duh anti, biadik a si maw" a ti, Leng Zi cu chikhat a holh lo, Chiah Hmung nih cun chim lo ding kai chim sual rua tiin ai ngaihchih manh, Leng Zi nih cun mei thingthu tih that pah khin "si.. mi nih an kan chim zongah an mawh ve lo, a zulh zong cu kan i zulh caan a tam pah ve, ai ngaizawng mi zong cu kan lo ngai rua lai, nain ai ngaizawng tiin chim ding tiang cun kan si lo, nain an i ngaizawng an kan ti duh ah cun an ti zongah an mawh lo" a ti... Leng Zi bialehnak nih cun Chiah Hmung lung cu a hmuih deuh lo nain zeiti awk tha. cu hoih cu a chim ti lo. an dai lan, biahram vun domh awk an hngal tilo.

Chiah Hmung nih cun "Bawi Luai he an i ngaihzawn maw an i ngaihzawn lo maw, zei a si ah nu cu va he an tahchun a si lo mei, ka chaih khoh lio ah chai ning, tiah Leng Zi cu fek deuh in a kuh i, a lei ah a hmai a mer piak, Leng Zi nih cun zeidah Chiah Hmung nih tuah a timh timi cu a hngal fian colh nain kham a tim lo, Chiah Hmung nih Leng Zi khabe cu a domh i, fek tein an mit ah an i zoh Thlalangawng in a hung lut mi Thlapa ceu nih cun fiang khun in Leng Zi hmai cu an langhter i ai dawh nak a zual chin, minung khom a lo lo, Chiah Hmung mitah cun Vuichip tlangah Lasi ah um ah cun cu Lasi ngaknu cu a si ko rua lai dah ti ding tiang khin cu zaan ah cun Leng Zi cu Chiahmung mitah ai dawh.

A sam nih a hmai a phenh deuh mi cu dinte in a hui piak i, a hngawngah kuai in a hei naih chin, a hmur sen varmar te Meitil bantukin a sen mi hmur ah cun duhsah te in hnamh ai tim, hnahnawhtu an um lo caah a rem khun fawn, Leng Zi zong nih hong ka hnamh zawzawk sehlaw ti a duh, cu lio te ah cun Inn kutka cu dotdot tiin an hong kik, a hong au mi cu Chiah Hmung hawipa Kil Luai thaizingah nupi a thi ding mi aw a si ko "Pa Hmung, Pa Hmung. Tho cang hme, Vawk le Sia thah an tim cang hi, hmaan kan thlakpi ta lai, ka dua na ih a sau tuk tho tuah, Mamyo University Hostel ah maw na rel, ka nupi neih zing a si hih tho, tho" a hong ti... aw a pawi khoh ning. 

Huamlo ngai khin Chiah Hmung cu a ihnak in a tho i, a kih tuk caah hmaiphiah zong huam lo in a hmai a muai i a mitek a thenh, a lungchung te khin "Kil Luai, na zanglu he, Na nupi neih nai ngaih tuk ruangah maw ka mang na hrawh dih" ati i a thli in a zai len, nizan Leng Zi he angki a lak ti mi le mei an toh tih mi kha a rak i ihpi chih i a rak si.

Thitumhnak puai cu an tuah i, Leng Zi le Chiah Hmung zong nih tlamtling tein thitumhnak thiang ah cun an dirpi hna. Halkha le Thantlang in siseh Rangoon in Kil Luai chungkhat a hong tlung mi hna he thitumhnak puai cu a sunglawi ngai.

Zaan khua a hung mui i, Lai phung ning te i an tuah tawn bantukin ai thium thar mi hna caah Mo hawi le an kawi le nih ihnak an tuahpiak hna bantukin Leng Zi le Chia Hmung nih an ihnak ding cu an phah piak hna i, zaan hawikawm mileng an lawi hnu ah khin inn pakhat ah an Pali lawng cun an um, Ci Thluai le Kil Luai cu ihkhun ah an it i, an pinah puan hran veve i aih in Chiah Hmung le Leng Zi zong hlat pah nawn naih pah tung khin an it, Chiah Hmung lungchungah cun nizan a mang kha a um rih ko, Leng Zi nih a hngalhpi ve lo nain ai phuhrung pah a lungthli tein.

Zaan a tlai deuh deuh ai thi-um thar mi hna hmanh thu thlurh in an it cang maw, an thawng an dimh deuh dah zeidah a cang hngal hlah. cu lio ah Leng Zi le Chiah Hmung holh loin an it i an mit a ku kho ti lo, khattalei ve ve an hoih i, an i hngilh kho lo veve khi a si. Chiah Hmung zung dingin a thawh ah khin Leng Zi nih "Pahmung rak ka hngak ka zung ve lai, keimah lawng thawh ka ngamh lo i pei ka zun ngam lo cu" a hong ti Chiah Hmung nih cun nai hngilh diam cang hlawh maw ti na lakah" a hei ti i, ticun lengah an zung ti, an luh hnu cun an mah le ih hmun veve ah an it than, nain an i hoih ve ve i an i zoh ko, Thlalangawng in a lut mi Thlapa ceu ah cun an mui fiangte in an i hmu kho.

"Pahmung, Chin Magazine ah na catial mi hi hrelh lo tein ka rak rel tawn ti na hngal maw" a hei ti, Chin Magazine cu Chin Literature and Culture Committee, nih an chuah mi a si i, Lai, Zomi le Kawl holh hna in chuah mi a si .. Chiah Hmung cu a lungchung ah mei a ttek "Kan nih catial te hna na rak rel duh cu kai lawm tak" a hei ti, Leng Zi nih cun "Kan nih catial te hna cu nati, na lenhloi tialmi pawl hi mi lung an la kho tuk si, rel an nuam tuk a hlei in `Tlangpar Bingbir` timi kha a tha khun kati, vawi tam ial cu kai nolh si" a hei ti.. Chiah Hmung nih cun `a zei pi kha dah nai nolh duh nak ningzak in a" a hei ti .. Leng Zi nih cun "A tuanbia kha ka rel paoh ah ka zaang an fak tuk, Pa pakhat nih nu pakhat a duhtuk ko nain an dirhmun le sining ai khah lo tuk ruang i a hei chimh ngam lo nak le a hawipa ca tu i a hei helh piak mi hrim kha ka zaang a fak tuk, duh na ko buin duh lo bantukin a hei um lai ding ka ruah piak le, ziah hen nu zong nih khan a theihthiam piak hnga lo ka hei ti i khuaza za ka ruat tawn cu" a hei ti.. Chiah Hmung cu a mirh nain a lungchung te cun a fak.

Chiah Hmung cu a holh lo a dai ko, Leng Zi nih cun a bia a peh than "Zei khua dah na ruah i, kha bantuk Lenhloi tha kha na tial khoh zia a si re reng" a hei ti chap .. Chiah Hmung nih cun "a.. Ca cawn lo karlak caan lawng tuk ngeih caan ah hin um a har i ka hei tial ve le si ko, mi nih a rel duh hmanh ka zumh lo mi " a hei ti ve. Leng Zi nih cun "Na catial mi zeipaoh hi rel ve ka duh, Chin Magzine ah na chuah cang mi he chuah lo in na chiah mi zong rel dih ka duh, zaangfahnakin cakuat in rak ka kua chih ve tawn mu na siang maw" a hei ti, Chiah Hmung nih cun " Nangmah hna i ka catial te hna rel na duh ko ah cun kan hun kuat lengmang lai, nain Kawlram hi cakuat a tlun a tlai kho ngai i Mamyo in cun na sianginn kai nak Rangoon cu a phanh a tlai tawn lai caah a ruahzia zong na thiam a hau la " a hei ti.

Duhnunnak in a khat mi Leng Zi cu piang tein Chiah Hmung nih a zoh, ti cun an hngalh lo karah an rak i hngilh i Deilei ar zong a khuang colh ve, Chiah Hmung cu ai thang hmasa khua a dei cang i khuaceu zong nih inchung ah an lut cang nain Leng Zi cu thu thliahmah tein ai hngilh ko rih, Chiah Hmung cu a hmai ai muai i a mitek hna a thenh hnu khin a lei hoih in Leng Zi duhnung ngai in a ih ko khi a hei hmuh kik a ti caah Leng Zi cu a nghawng ri tanglei cu puan in ai khuh dih i a hmai le a sam lawng an lang, a hmur sen virmar te cu zing ai thangh hlan hmanhah a sen kho. 

Chiah Hmung nih cun a zoh peng ko i, a lungchung te khin "Hi vawlei ka nunchung paoh cu zingtin chiar kai thangh fatin te kai thangh caan paoh ah ka pawngte ah rak it tawn law, nitin ka hmuh hmasak bik si zungzal law ka va duh hringhran dah cu thil cu a takah cang kho sehlaw zeitlukin mi thluachuak fa dah ka hei si hnga, Tuanbia ah an chim tawn mi Taj Mahal le Jesuh an thahnak Vailamtah hmanh nih khin nai dawhnak hi cu an iang lai lo" a hei ti, ti cun a mit thial loin Leng Zi cu a zoh chih ko. Leng Zi mithmul chah dan le a hnarthlung vialte hna a hmur chah dan le a hmaitung hna a zoh ah a hleikhun Pathian nih Special in a ser mi hna khi a lawhter. Dinte in a thawh a chuah mi hna cu Laitlang zilthli viallte nak hmanh in tha an damter deuh a ti, a mang ram ah thlamuang tein a leng ti khi Leng Zi muihmai ah a lang i a mang khi bih khoh sisehlaw ti a duh, Ni a hong chuak i thlalangawng in zing ni nem nih Leng Zi a hong cerh lebang khin cun Sui Lungvar a ceu mi khi a lawhter i a zoh hrim a zoh cim lo.

Mi an hong tho lulh i lenglei hna an hon cheh tikah khin Leng Zi zong a hong i hlau ve i a ruang a hun i dawk ah khin Chiah Hmung cu ai hngilh ter than i, puan ai khuh diam, Leng Zi cu a tho i, thingpi hna a lum dih hnu cun midang zong an tho ve lulh cang hna, Chiah Hmung le Kil Luai lawng a it rih mi, Ci Thluai nih cun Kil Luai cu thingpi a hei pek i a hei dawt ngai, cucu Leng Zi nih a hmuh tikah "a cu Ci Thluai na umtu that lo cu, ziah nan pa lawng cu thingpi na pek Pahmung zong hei pek ve colh law law lo i," a hei ti. Ci Thluai nih cun "Na duh le hei pe ve koh hme, mah le dawtmi cio cio" a hei ti.. Leng Zi nih cun "Pahmung zei ah rel hlah mu keimah nih special bak in kan pek lai khah" a hei ti i a ihnak ah cun Thingpi cu a hei pek ve. 

Cu ni cu Thantlang lawng silo in Kawlram Pumpi lam zawh ni a si caah Chiah Hmung le SIanghngakchia cheukhat cu Thantlang an phanh a hauh cang caah Chiah Hmung zong rawlei hlan in Thantlangah kir a duh i a tluninn lei ah thilri la dingin a kal. cu karah cun Halkha Mirum Fapa Bawi Luai a hong i Leng Zi cu Cawleng (Caw tawlailir) in a hun lak, khawchuah hauka an liam lai te ah khin Chiah Hmung cu a hong phan than, a zoh ko hna lio ah cun Kil Luai nih a liang ah a hun kuh i, "Ka kawi, Dawtmi co lai nakah Cawleng na ngeih ve a hau ne" tiah a hun capo.. Chiah Hmung nih cun "Kil Luai dai tuah, Leng Zi hi cubantuk lungput a ngei mi a si lo" a hei ti nain a khuaruah cu a tam hringhran. ti cun Thantlang lei panh in an hawile cheukhat hna he ke in an kal i an i zul hna.

Ticun Kawlram hmundang zongah Ralkap Cozah duhlonak lamhrawn a si bantukin Thantlang khua zongah Sianghngakchia le khuanu khuapa nih lam an zawh ve, Thantlang High School in tanghra a cawng lio mi Hram Uk le Chiah Hmung cu lamzawh nak ah hruaitu bik le biachimtu bik an si, nain cheukhat nih cun Ralkap cozah an tih caah lamhrawnnak ah an chuak ngam lo. nain University sianghngakchia Ralkap tih ruang i a hong tlung mi le Thantlang High School sianghngakchia hna nih cun raltha ngai in Ralkap cozah an duhlonak cu an langhter ve.

Cu ni cu Kawlram sianghngakchia ca lawngah silo in Kawlram Mipi vialte caah tahnak le thihnak ni vanchia a si, Chin Literature & Cultural Commmitte General Secretary Salai Tin Maung Oo cu Ralkap nih an tlaih i Hri in an awh i an thah kum 1976, Salai Tin Maung Oo cu Thakhin Kodaw Hmaing Centenary tuahnak ca ah timhtuahnak an ngeih cuahmah lio 22 March (Hmaing Centenary nikhat hlan) ah Pu Ne Win ralkap nih a donghnak bik an rak tleih hi a si. Thla 3 chung thong an thlak hnu ah 26 June1976 zinglei suimilam 4:00 ah hri in an thlai Hritlai thihdan hi cu hlan ah a um bal lomi zong a si lawng si lo kawlram constitution zong ah ai tel bak lomi si. Salai Tin Maung Oo cu kum 25 a si lio ah a ram ca ah nunnak a liampi hi a si. A thih lai ah ralkap sinah a chim tami bia hna cu “Nan mah ralkap kedat tang ah hin zeitik hmanh ah ka khup kaa bil lai lo”, “Ka mipum cu nan thah khawh lai, sihmanhsehlaw ka miphun le ka ram caah ka lungput le ka ruahnak cu zeitik hmanh ah nan that kho lai lo”.

Kawlram Sianghngakchia vialte cu an himnak dingah an zam cio hna Chin Sianghngakchia hna zong India ram hna ah an zam i a tam bik cu Champhai Refugee camp ah an um i, cu hmunah cun Chin National Army zong dirh a hong si. Chiah Hmung bel cu Thantlangah caan tawite a um hnu ah a dawt bik mi Leng Zi a co khoh nak hnga le a a dawngle a bawmh ve khohnak a si hnga maw tiah Mizoram ah hlawhfa dingin a kal, Ralkap cozah nih cun University zong a on than hna i, Leng Zi cu a cawnnak peh dingin Rangoon University ah a kal than ve. 

Kha zanhnih chung caan tawite kha Chianhrin le Santlailo val tuanbia ah cun a cuang lan ding mi an si i, Tuanbia ah an chim lan ve. Ci Thluai le Kil Luai nih cun an i thitumh in kum thumnak ah  Fanu pakhat le Fapa pakhat an ngeih hna i an min ah Leng Zi le Chiah Hmung tiin an sak hna. hi ah hin cun Chiahrin le Santlailo val tuanbia sunglawi Leng Zi le Chiah Hmung cu Pialral ah dawte le remte in an leng cang, nain an nunchung vialte ah khan diriam tein dawtnak lam hi an hrawng ti bal lo.

 Chiahrin le Santlailo Val tuanbia a rel bal mi nih cun hi tuanbia hi nan theih fian dih cikcek lai tiah ka ruah.. kei zong nih hi tuanbia ka rel fatin te Minung kan hringnun hi ka ruat than lengmang. Kan nunchungah hin zei khi dah kan chuah hnawh chan mi an si. Mirang holhin "Illusion" timi hi Lai Dictionary nih cun "A um i hmuh i, a um ttung lo mi" tiin a leh. Minung kan hringnun hi "a um i hmuh i, a um ttung lo mi" cu maw a si ne kun hnga.?

(Phaan chom mi a si) 

Salai C. Vanramdinmawi

(Tenglam)