Dashrath Manjhi : The Mountain Man

  

Dashrath Manjhi  : The Mountain Man

 (Sobulin Lungpang a khuaitu)

Dashrath Manjhi  timi pa cu kum 1934  ah khan a chuak i ni 17 August kum 2007 ah khan hi vawlei harnak ram hi a chuahtak. Dashrath Manjini cu  Mountain Man, ti zongin theihhngalh a si. Gehlaur khua, Gaya pawng Bihar ramthen India ram ah a um mi riantuantu a si i, India ram Kala Miphun nih phun an then ningah a niam bik mi phun Musahar chungkharin a chuak mi a si. Minote lawng a si rih ah an inn in a zaam i, Dhanbad lung meihawl cawhnak hmun ah rian a va tuan. 

Sau ial te Dhanbad Lungmeihawl cawhnak khur i a tuan hnu ah cun, an khua Gehlaur ah a kir than i. Cu ah cun Falguni Devi he an i um. A nupi le danwg nih hin riantuanmi a ngeih lo caah thitumh an rak siang hna lo nain, an rak i fir i, an rak zam. Van khuhlo le chum hmu lo khua bang Gehlaur khua cu a thang kho bak lo pinah thanchohnak lam cu a hlat ngai ngai rih, a ruang bik pakhat cu Vailampi nih a pemh khoh lo caah le a naih bik mi khuapi Wazirganj cu meng 55 in a hlat ca zongah a si chap rih. Rawn ah a um mi khuarem le hninghno ngai a si pinah Wazirganj. khua he zong naih te an sinain thlanglei kap ah Lungpang sang ngai nih a kham caah khan cu lungpang sang ngai an hel nak ah khuapi lam cu a hlatnak cu a si. 

Kum 1859 in kum 1860 hrawngah khan Manjhi cu lothlopa pakhat ve men a rak si, cu lio ah cun a nupi Falguni Devi nih cun nau a pawi i, ruahchannak tampi he an fa pathumnak ding an hngah lio le lawmhnak cikip in an i lawmh lio ah a nupi cu hma fak ngai a pu i, an chim ningah cun Falguni Devi nih hin a Pasal sinah ni fatin chuncaw pe in a kal tawn, Manjhi riantuannak hmun hi an khua in thlanglei Lungpang sangpi a umnak pin deuhah a si i, a riantuannak hmun kal dingin hi lungpang hi kai le pal a hau tawn mi a si i, nu cu chim lo pa ca hmanh ah kal a fawi tuk mi a si lo. Manjhi Nupi zong hi hi lungpang a pal lio ah hin a tlu sual i hliamhma a pu tiah an chim.

Cubantukin hliamhma a put tikah hin le a pawchungah nau a um fawn caah an khua ah thlawpbuk khoh mi hliamhma kha a si tilo in amah hin hun kal le colcangh awk zong a that lo caah zonh le thialkam a hau dingmi a si caah khan an khua in Doctor a umnak nai bik mi khua Wazirganj cu km 55 in a hlatnak ah um hmanhsehlaw panhmi thiam thiam a si. asinain khuallam a hlat caah khan le a hma nih a fah caah Dashrath Manjhi sianlomi a thaisung dawt Falguni Devi cu lampi ah a nunnak a liam ai. a thaw a um tilo, a kal cang.

Cubantuk sunghnak a ton tikah khan a Manjhi nih cun a nupi kha lam nai deuhin kalpi khoh si sehlaw cu a nunnak kha chanh manh zong a hei si ve ko hnga dah lo maw tiah ruahnak a ngei, Vawlei cungah a ngeihchun le a dawttuk mi a dawt a sianlo Falguni Devi nih a hun ciamhtak tikah a tuar a fak hringhran, cutikah "Kan nu a thihnak a ruang hi, Lam le sul thatlo ruangah le khuallam a sauh tuk caah a si ko e" timi ruahnak a ngei. a ruang cu Wazirganj khua le Gehlaur khua hi ai naih ngai mi khua an si ko nain  Lungpang nih dan hna caah lampi kha an kual ter i Lungpang an hel ter caah ai hlat ngai mi khua bantukin an um i Khualtlawn lam a sau.

Cuticun Manjhi nih cun a tawinak in lam kawl ai tim i, Lungpang cawh hram cu ai awt ko ai, Manjhi thil tuahto mi an hun hmuh ah mipi an lau i, "An nu nih a thih tak caah, a tuar tuk le a hrut ko cang hih" a titu an tlawm lo, mihrut zohkhenh le chonhchaih a tong colh. asinain Manjhi cu a lung a thul duh lo, nifatinte Lungpang i lung hna cu Tuboh le Thirkhenh he a tu lengmang rih ko. 

Manjhi cu a chungkhat rualchan le a hawikawm hna nih an thlauh len tawn nain zei pipa cu a lungah a lut lo, Soisel le thlauhtu tampi hna lakah amah zaangfahtu hna zong an rak um ve ko, cu hna nih cun an zaangfah caah khan eidin tirawl le Lung khuainak thilri hna in an bawmhchanh ve tawn. Cuhna lakah cun Shivu Mishtri nih hin Sobul le Chheni a rak pek. Cubantukin kum tam ngai Lungkhuai in a caan a hman hnu ah le a thazaang le kum tampi a dih hnu zongah cun lam cu a tawi deuh ngai cang timi cu chim ding a um hlei rih fawn lo.


Cozah sinah bawmhnak hal dingin Delhi khualipi ah kalin culio ah India ram Prime Minister, Indira Gandhi tong dingin ai thawh, cu lio ah cun Train Ticket cawknak tangka 20 hmanh a rak ngei lo i, a thli in Rel ah cun a rak cuang, a sinain nawlngeitu hna nih an tlaih caah Train chungin an hlawnh i an chuah. nain a lung a thul duh lo i, Delhi tiang ke in Km. 1000 a kal i Delhi khuapi cu a va phanh nain bawmhchanh nak a beisei tlukin a hmu kho lo.

Sobul le Thirkhenh(Chheni) he lawng kum 22 chung ( 1960-1982) ah fuur thal thlu loin thlanhri puak he lung a khuai hnu ah an khua in Wazirganj cu a lamsul km 55 a si tawn mi kha KM 15 lawng si cang dingin a hlawhtlinnak a hong lang. Kum 22 a tuan chung ah Lungpang Meter 110 in a sau mi, 7.7 meter in a thuk le a sang mi le Meter 9.1 in a kau mi lampi cu a tuah khoh. Hi a cawh mi lam hi lei le lungno silo in, Lungthir lawngte an si i, a lung hna cu atha bik le acang bik phun lung hna an si fawn.


Thazaang tampi dihin a cawh cia mi lam cu cozah sinah Algatra phah piak dingin nawlnak a tuah nain, a damchung ah cun cu Metal Road cu a hmu manh ve lo. 

Dashrath Manjhi tuarnak le a sunghzatlaknak hna cu a thi cangmi a nupi hrangah santlaihnak le thathnemnak va ngei kho tilo hmanhseh, cu Lam kiangkap a um mi hna caah le an fale a hong um than dingmi hna caah santlaihnak le thathnemnak zeitlukin dah a hei ngeih hnga mu. Kan tuarnak le sunghzatlaknak kan tonmi vialte hna hi tuarzia har in philh khoh si hlah hmanhseh kanmah ca lawng zong silo in midang hrang zongah thatnak a chuahpi kho tu thil hna an rak si tawn timi hi Dashrath Manjhi nunah hin hmuh khoh a si. 

Dashrath Manjhi cu Gallbladder Cancer zawtnakin All India Institute of Medical Sciences Sii-inn, New Delhi ah luhpi a si i, sau hmanh zohkhenh le thlawpbul manh loin 17 August 2007 ah khan a nunnak a liam. a thih ni a ruak thlahnak cu Bihar cozah nih Ramkulh in sunnak a tuah i cozah nih an vui. Upat sunlawihnak ah India Post nih cun  "Personalities of Bihar" timi min in Post Stamp dawh ngai cu ni 26 December 2016 ah khan a rak tuah fawn. cu lawng si loin a tuanbia hna hi muicawl in an tuah i "Manjhi – The Mountain Man" tiin a muicawl zong zoh khoh a si.

Salai C. Vanramdinmawi

(Tenglam)

17. Vaute. 2020

2:26 pm.