David le Goliath Bible nih a chim lo mi (Zoh bantuk an rak si lo)

David le Goliath Bible nih a chim lo mi (Zoh bantuk an rak si lo)

Vaupi, 9, 2019 : Lawngtlai

Kum 300 liamcia caan ah Israel ram ah thil a rak cang mi kong a si lai. cu lio ah cun Israel Siangpahrang ram cu dirh hram ai thawk ka te a si i, hi thil hi Sephalah hmun ah a rak cang mi a si, tu ah cun Israel ram a si cang.

Eastern Palestine timi nih nichuah lei ah Ramri sau ngai an ngei cu ramri cu tlanghrawn nih a kham dih mi a si, cu tlanghrawn ah cun a hlan chan khualip hlun ngai ngai Jerusalem, Hebron le Bethlehem khua hna an rak um, a pinlei ah cun hmunrawn nih a hong peh. Meditarian tipi kamah cu hmun cu tu ah Tel Aviv khuapi a umnak khi a si. cu hmunrawn le Tlanhrawn a hun i fonhnak cu Sephalah tiah a min an sak. Tlang ngan pipi hna cu nichuah in nitlak lei ah an bawh zur ko hna nak ram a si. Cu hmunhma cu Israel tuabia kan zoh tikah ai dawh bik tuanbia pakhat ah a cang.

Kum 3000 hrawng a liam cang mi ah khan, Hmun rawn i a um mi hna nih cun Tlangpar ah a um mi miphun cu an hun chim (run) tawn hna i tu le lek an va tuk tawn hna, Filistin mi hna nih cun tlangpar ah a um mi Israel miphun hna cu voikhat cu an va doh than hna. Filistin mi hna nih cun Sephalah tlanghrawn pakhat ah kai in hmunsang deuh ah um i Israel mi cu tei an timh hna, cu kong cu Israel Siangpahrang Saul nih a theih le cangka in a ralkapbu cu a hruai hna i, Elah nelrawn ah an riak.

Filistin mi hna cu khatleikam tlangcungah an riak i, Israel mi hna zong khatleikam tlangcungah an riak ve, an karlak ah horkuang pakhat a um, Israel mi le Filistin mi hna cu zarhkhat cu ku i thlak lo in an iz cuanh ve ve ko, a ruang cu cu hmun i an luh ah cun chuahnak a um tilo i, mi tampi thinak a chuahpi lai timi kha an hmuh fian ve ve, a ruang cu pakhat nih a dang va tu ding hin Tlangpar in nelrawn ah ttum tthan a hau i cu hnu ah an ral hna umnak Tlangpar ah kai than ding khi a si.

Cun Filistin mi hna nih cun an lakah a thawngbik mi Goliath timi pa Gath khuami cu an fial i Nelrawn ah cun a tumter, Goliath cu a tung Dong ruk le khapkhat (Ft 6 le inchi 9) a si mi cu a hung chuak luaimai, a lu ah dar luchin ai chinh i, Thir ngaphaw angki in ai thuam, cun a ke ah ngal tuamnak darphaw ai hruk i, a liang le a liang karlak ah darfei ai bei, i a fei hmanh cu thiamtaktu thiam fung bantukin a si, hiti hun zoh hmanh ah hin tuksum taktak khi a si.

Cuticunn a hmai ah a phaw kengtu nih a hruai i an kal. a dir riangmang i Israel ralkap cu a hei hauh hna, "Zeicadag raldohnak i itian nak ah nan hei chuah ve, keimah cu Filistian mi kasi i, nan nih cu Saul sal nan si lo maw? nanmah caah mipakhat i thim u law, keimah sinah hin hong seh, keimah kha a ka tei i a ka thah ah cun kan nih cu nan sal kan si lai i, sihmanhsehlaw amah cu keimah nih ka tei ah cun nan nih cu kan sal nan si lai i, kan rian nan tuan ve lai, cun nihini ah hin Israel ralkap cu keimah nih kan co hna, mi pakhat nan lak i a thawng bik nan timi hong sehlaw kan i tu lai" a ti hna.

Hibantuk pakhat le pakhat lawng i tuk nak hi a hlan chan ah an rak ngeih tawn mi a si ko, Ram pakhat le pakhat karlak i buainak a um tikah mi tampi nunnak le thisen luang lo in mipahnih lawng i beihnak in an rak donghter tawn theu ko. asinai Goliath cu pa nganpi a si caah le mithawng tak tak a si caah Israel ralkap lakah a hohmanh ni pumpak cun an ngamh lo, a ruang cu pumpak in an teilo ding zia le thihnak lam a si zia an hmuh dih. an Siangpahrang Saul zong nih hohmanh hramhram in a fial duh ve hna lo, cu lio ah Goliath he i tu dingin ai pe mi pakhat a um, cu pa cu Tuukhalpa David a si.

David cu hngakchia a si rih i Ralkap tla rual hmanh ah ruah lo mi a si rih, David cu Saul sinah a va kal i, "Amah ruangah hin a hohmanh lungdongin um hna hlahseh, keimah ka va kal lai i, keimah nih Goliath cu ka va doh lai" a ti. a sinain Saul nih David a hmuh tikah " Nangmah nih cun hipa hi na that kho lai lo, nang cu tlangval ka telawng na si rih, a nih tham cu a tlangval ri in pei ral a doh cang cu, pasaltha taktak mi a si khi" tiah a rak al. Asinain David nih cun " a si loh bawipa, Tuukhal mi kasi i, ka tuu le ka congh nak hmun ah Chiandaih le Vawm hna zong ka rak thah ve bal cang hna, cu caah keimah nih hipa hi ka thah kho ko la" a ti ve. Midang a hohmanh ai pumpe mi an um lo tik le David lawng Goliath doh dingin a hong chuak ngam mi a si ve tikah Lungsi lo ngai khin Saul nih cun "Si ne kun seh mu, nangmah cu va kal ne kawn, asinain taklawng in cun na kal kho lai lo, ka ralthuam le ka thilri hna hi nai hruk awk a si," a ti.

Asinain David nih cun Saul thilthuam cu a cohlang lo, "Hibantuk hi kai hrukaih bal lo caah, a hman zia ka thiam lai maw ti zong ka hngal lo, cu caah kai hruk kho lai lo" a ti, cuticun a kal pah in lung panga ai char i a tuukhalnak zaal ah a khumh hna, cuticun Nelrawn lei panh cun a tum iahmah. Goliath nih David a rak hmuh tikah zeitehmanh ah a rak rel lo, a ruang cu David cu mi chuak thiamte, tlangval kate mi sen tirter te hi a si, Goliath nih cun "Uico maw kasi i, fung he na rat hnawh, ra ko tuah na sa kha kan can dih lai i, van i a zuang mi va hna le vawlei i a um mi saram hna sinah ka pek hna lai" tiin a rak i hrocer.

Cutikah David nih cun a naih deuh deuh i a zaal chung lung pakhat cu a lak i a herh (lungherhchehnak) ah a hmuah i a mingh (vir) len hnu ah a hei cheh, a calpadar ah a khenh i lung cu a cal ah a pil i a bawktakhup in vawlei ah a tlu, cuticun khulrangin a tlik hnawh i Goliath nam kha a zuh i, a nam khan a lu cu a tan. Filistin mi nih an mithawng bik a thi ti an hmuh tikah an zaam dih.

Hi tuanbia kan chim duhnak a ruang cu hitihin a si. a ruang cu hi tuanbia ah hin khuaruah ngai a lo mi le a mak tuk ti ding mi hi a um si in mi tampi nih cun kan hngalh tawn i, thil khuaruah har tukah kan rak ruah tawn cuh. Fak pi in khuaruah lo ah cun a mak ngai mi zong a lo ko, a ruang cu kan pastorte le kan upa hna nih Pulpit tlangin sermon an kan thlak hnawh i mi chimmi kan theih chom mi a si ruangah zong a si kho ko kan mawh ve loh, Pa fate David raltuknak ah theihhngalh zong a ngei lo mi le mi a that bal rih lo mi nih mithawng le mingan tuk Goliath vawitampi ral a tu i, mi zong a that cang mi pa kha lungchehnak sawsawh in a thah khoh ko cu khuaruah har ding ngai zong a si ve, nain a phen ah zei tuanbia dah ai thup i timi hi hun rel than hna usih.

Mi tampi nih hi hna pahnih kan hmuh hna ningah hin palh mi kan ngei hna, Hi hna pahnih kong hi fiang deuh in hun zoh than hna usih," David cu rawlthar a si i, vawikhat hmanh ral a tu bal rih lo mi a si i, a ralthuam ngeih mi cu a tuukhalnak thiangthun, zaal, le lung panga lawng asi, Goliath bel cu ft 6 le inch 9 a si i, vawi tampi ral a do cang mi le ralthuam tlingin ai thuam mi a si" hiti bantuk hin kan hngalh hna i kan zumh fawn, asinain a rak si lem lo.

Hlan ral rak i do lio ah cun Ralkap phun thum an rak um, a pakhatnak cu Rangleng cuang ralkap, a pahnihnak cu ke ralkap an si i phaw le nam he fei he ai thuam mi an si, a pathumnak cu thalkap an si i, Li le thal an ngeih pinah nam zong an ngei ve ko, cu hna lakah cun lungherhchehthiam hi an i tel ve, Lungher cheh thiam hna nih cun Lungher chehnak ah an lung kha an hmuah i an mingh len hnu ah an thlah i, an ral kha lung in an va cheh tawn hna. Lungherhchehnak cu Chai bantukin a phan ah Savun hman a si i, a hri cu sau ngai in an tuah, a phan ah cun lung a si lo ah thir hna an chiah i an mingh len hnu ah an thlah i, an thlahnak lei fak tukin a kal i minung thihnak tlunh kho in a kal cak tikah ral dohnak hriamnam tha tuk pakhat ah an hman mi zong a si i, Israel tuanbia kan zoh tikah Lungherhcheh thiam ralkap 4000, tibantuk, Lungherhchehthiam 200 ti bantuk hi kan hmuh len tawn.

Cu Lungherhcheh thiamnak cu David nih a ngeih ve mi a si, A u le bantukin ke ralkap a si lo, Thalkahthiam ralkap a si lo, Rangleng ralkap zong a si lo, nain David hi ralkap ah rak lut manh ve sehlaw lungherhcheh thiam ralkap hna lakah a lut ding mi a si. cubantuk lungherhcheh cu Chai chaih bantuk sawsawh a si lo, kut lawngin lungcheh bantuk sawsawh a si lo, Thalkah thiam bantukin a tihnung ve mi le, Thalkah nak hmanh in hlan lio ah cun an tih deuh mi Ralhriam pakhat a si.

David nih a lungherhchehnak a mingh tikah khan, second 1 hrawngah voi 7 a mihng manh i, lung a mingh mi a thlah tikah khan lung cu a kal ning a speed a cak tuk, Second 1 ah Meter 35 in a zuang, cu lawng a si rih lo, Elah nelrawn ah a um mi Lung hna cu lung sawsawh an si lo, Barium Sulphat rocks timi an si i, hmundang i a um mi lung nak in a let thum in an rit deuh fawn, cu caah David nih a cheh mi lung a speed kan tuak (Calculate) tikah, 45 Caliber Pistol mu speed he ai khat. cu caah David nih a hman mi ralthuam hi tih a nung ngai ngai mi zong a si.

Biblle Tuanbia (History) hlun dang hna i kan hmuh ningah cun hibantuk Lungherhchehnak hmangin Yard 200 in a hla mi zong thilakin cheh khoh a si tiin kan hmuh. a zuang lio mi va hmanh khi thilakin an hceh tawn nak a si fawn. David nih Goliath a thah lio ah khan Yard 100 nak tamin an i hlat lo i, cun an umnak ai naih ngai ngai timi kan hmuh khoh fawn. cu tikah ai tinhmi zawn te ah a khenh khoh nak zong hi a si i, hlan lio raldohnak hna kan zohthan tikah Lungherhchehthiam hna hi ralkapbuu ngan ngai in an um ve theuh i tuanbia ah vawi tamtuk hmuh ding in an um i, Israel mi zong nih kumkhat ah 4000 leng Lungherhchehthiam ralkap hi an rak ngei bal. cu caah Thalkah thiam le Rangleng ralkap hna bantukin ralkap tlingah rel chih an si.

Goliath kong hi hlatthlai ve cang hna usihlaw a tha hnga, Goliath nih Israel mi hna a co hna lio ah hin amah nih a ruah ningah cun amah bantuk ke ralkap nih Phaw le nam he, fe le thir angki hruk bu in an hun chuah hnawh dingah ai ruahcia, hibantukin ka chim ngamnak a ruang cu, "nanmah caah mipakhat i thim u law, keimah sinah hin hong seh" tiah a au hnawh hna, "cuticun kan i tu (bei) lai i," tiin a au hnawh hna kha mu. Goliath nih cun Israel mi hna nih Phaw le nam he mi an hun fial la i, kan i tu lai timi ai ruahchan. Israel Siangpaharng zong nih cubantukin ruahnak a ngei ve, Goliath cu Phaw le nam le a si caah khan David nih keimah ka kal la a ti lio zongah Saul nih cun a phaw le nam kha David a pek kha mu. Goliath he kan i tu lai a timi nih cun Phaw le nam he an va tuk ve dingah a ruah ve ko.

Asinain David nih cun cubantuk ruahnak a ngei lo, Ral a do bal rih lo mi a si ca zongah a si lai, hiabntukin Pakhat ve ve lawng an i tuk tikah, Rangleng ralkap cu rangleng ralkap nih an chuah hnawh i, Ke ralkap cu ke ralkap nih timi le Thal kap thiam cu thalkap thiam nih timi hi. cu caah David nih cun Phaw le nam he chuah hnawh ai tim lo, a ruang cu a nih cu Tuukhaltu pei a si cu, Tuu a khal chung vialte a tuu ruun vennak ah Lungherhchehnak hi a rak hman bal cang, Lungherhcheh a thiam tuk timi kha ai hngal cuh. Cun cu a lungherhchehnak hmang in cun Chiandaih (Lion) le Sihal hna hmanh a rak thah cang hna cuh. cu cu a thiamnak le a tthawnnak cu a si ko. cu caah Davi nih hin ralkap thilri ah cun Lungherhchehthiamnak lawng hi a ngeih mi cu a si.

Goliath nih a ngeih mi ralthuam hna cu hmaitonh i tuknak lawngah a tha i, Li le thal in i tuknak ah maw, Rangleng hmangin i tuknak ah maw cun a laktlak ve lo, Nain David nih a ngeih mi ralhriam cu Hmaiton i tuk nak si lo i, hmunhla nawn zongin i tuknak caah a ttihnung tuk mi ralhriam a si. Goliath cu a can a chia deuh, Tili cung Varak bantuk men men a si ko David nih a ngeih ralhriam lakah cun. hi bantuk hi biatak a si lio ah ziah hen David nih Goliath a tei mi hi khuaruah har bantukin kan chim tawn hnag? i Goliath cu tei khoh lo mi dirhmun ah a dir mi bantuk in kan chim tawn.

Kan rak palh tuk tawn mi thil pakhat a um rih, David cu a can chia tukin kan hmuh i a ramhriam hman mi zong a theuneu tuk in kan hngalh tawn mi hi kan rak i palh tuk pinah hin thil pakhat kan i palh mi a um rih, Goliath kan hmuh dan zong hi kan rak i palh ko, Goliath kha a langh ning bantuk a si lo, Bible nih a chim ningah cun Goliath kha Nelrawn i a hong tum lio ah khan a mah zohkhenhtu he a hon tum timi a chim khah, hun ruat deuh hmanh hna usih, Ral he ai tu cang ding a ziah hme phaw ken piak chawm a hauh hnga i, Tlangpar in nelrawn ah tumpi a herh hnga. timhcia te in an kal tawn a si lo maw, Tlangpar in Ram pahnih ralkap vialte nih an cuanh fawn cang hna. a ziah ah hen Goliath khan an i tuk nak ding hmun tiang hruai a herhnak a si hnga?

Bible kan rel tikah Goliath cu a cawlcangh a fum (Muang) ngai timi hmuh khoh a si, Goliath nih David cu a rak hngah ko, Tlangpar in a hon tum lio le, Nelrawn ah amah panh in a hon lio zong a rak hmuh dih, cun Phaw le nam a ngei lo Thiangthunh pakhat te a von i thunh timi zong a hmuh dih, "Uico ah maw na ka rel fung he na ka hawn hnawh" a rak ti men ko, Phaw le nam he kan i tu lai lo, hriamnam dang hmangin kan i tu lai timi hi a ruat bak lo i, cu bantuk hriamnam lak ding ruahnak zong a ngei lo. hi zawnah hin Lai Baibal ah cun "Fung he" a ti i, English Version ah cun "Sticks" a ti, "Stick" a ti lo, hi zong hi ruah ngai phu a si.

Siivai (Medical) lei a thiam mi hna nih cun Goliath a ngan bik nak a ruang hi an rak hlatthlai len cang i cawnnak zong an rak ngei bal tawn, Goliath a san le ngan biknak a ruang Cabia in an tial nak hmasa bik cu Indiana Medical Jounal ah kum 1960 ah khan a si, cu Cabia ah cun Goliath a san bik khun nak a ruang an hrilhfiahnak a si. Bible i kan hmuh ningah cun Goliath kha a chan lio mi hna nak in a sang khun i, kha lio i Pa za an ti hna hmanh kha a zaktangah a chiah hna, Israel mi lakah a tungtlang a tha bik mi an Siangpahrang hmanh kha a zaktangah a chiah tinak a si cu.

Hibantukin Chankhat ah a tthang bik mi le, a ngan bik mi, an khua cu mi sang khua, an phun cu mi ngan phun an si ruang hrim hrim zong si lo in, an tthan i an san bik nak a ruang hi Siivai lei mithiam hna nih cun hriilhfiahnak pakhat an ngei cu cu Acromegaly an ti i, Acromegaly a tlunteru cu Tumor asi i, cu Acromegalu a tlunteru Tumor cu Pituitary Gland i kan thluakchung ah a um caah a si an ti. cu nih cun an tthan ning kha midang nakin a chap deuh i, an tthan ning kha an tthan dan ding bantuk nak lengin a chap an ti. (DNA phunglam lengah a si cu)

Tunbia kan hngalh khoh tawk hun zoh tikah an chan cio cio mi nak in a tthang deuh mi paoh paoh nih cun Acrimegaly timi hi an ngeih dih hna, Vawlei record ah hngal khoh mi tiangah a sang bik pa cu Robert Wadlow asi i, Kum 24 a si i a thih tiang a tthang ko rih i Ft 8 le inch 11 a si. Cun America President zong kha Acromegaly a ngei ve tiah an ti i, nain a nih cun midang bantuk i a zualhma tuk mi cu a si lo. Tulio kan chanthar a sang i a tthang duh tuk mi hna hi cu Acromegaly an ngeih ruang thengah a si lem lo, an ei inn hna a tthat i, Gym le thildang dang ruang hna zongah a si kho.

Acromegaly a si mi paoh paoh hi an tthang in an ngan khun tawn i, unau cio cio zongah an unau le dang hna nakin an ngan deuh i an sang deuh fawn, a hlei in an sang, Acromegaly nih hin thil tha lo ngai pakhat a kenchih i cucu mit khuahmih fianlonak a chuahter tawn. Thluak i a bo mi a than tikah khan a pawng i khuahmuh khohnak kha a nek tawn caah an khuahmuh hi a bo mi a ngan le hmet nih an khuamu fiah le fian lo nih a zulh ve. cu caah Goliath zong hi Acrmegaly a ngei mi ah ruah a si, a ruang cu hawi hlei in a san nak le a ngan nak pinah kha a thih ni i a umtu hawiher hna mithiam nih an cawn i an hlatthlai tikah Acromegaly a ngei ve ko e anti.

Kha ni i a umtu le cawlcangh kha hun zoh tthan tikah hin, A cawlcangh a fum ( muang), Tlangpar in nelrawn tiang hruaichawm a herh pinah Bible i kan hmuh ningah cun Nelrawn an phanh hnu hmanh ah David nih nelrawn a phak ve ah khan a mah hruaitu he an panh i, a mah hruaitu cu hmai deuh ah a kal nak kong a tial chih. ziah hme a mah hruaitu cu hmai deuh ah a kal hnga kanti ah cun a ruang cu pakhat lawng a um , amah in a kal kho lo hruaichawm a hau mi a si, David nih a Lungherhchehnak a mingh len lio zongah khan a ka cheh cang lai hih timi ruahnak a hngal lo, Lungherhchehnak cu Minute pahnih thum tal mingh ta a si tawn, a ka cheh la simi timi ruahnak a hngalh lo hmanh silo in, David umnak a hlat pah rih caah David cu a hmuh nain a khuahmuh a fian lo caah David nih Lungherhchehnak a mingh timi hi a hmu chih lo.

Cu pinah, Nelrawn ah an dir veve ko cang mi, ka sinah hawng a timi zong nih hin naihte lawng a hmuh khoh i, hmun hla deuh cu fiangte in a hmu kho lo vuapvap lawngin a hmuh timi hngalh khoh a si, cun "sticks" a timi zong nih nih David Thiangthunh kha Pahnih thum hmuh in a hmuh timi a langhter. Tlangpar in Israel mi hna nih an hei zoh tikah Goliath cu Pathawng le pacak ngai hmuh in an hei hmuh ko nain Goliath a ngan nak le a sannak cu a cak lo nak a si ve timi an hmuh chih tilo.

Hi nih a kan cawnpiak mi cu hihi a si, a Pa ngan le Mi sang pa kha a langh ning bantukin a rak tthawng lem lo i, Tuukhal pa a zaal ah lungte panga le a lungherh chehnak te lawng he zong sihmanh hnasehlaw a langh ning bantukin a rak neu lo, timi hi a si ko.

Salai C. Vanramdinawmi

(Tenglam)